शिष्यवृत्ती परीक्षा सराव चाचणी मालिका | सराव चाचणी क्र 18 | गणित | संख्यांवरील क्रिया : पदावली आणि विभाज्यता

       

इयत्ता ५ वी शिष्यवृत्ती परीक्षेची ऑनलाइन सराव प्रश्नपत्रिका मालिका

विद्यार्थी मित्रांनो, 
आपण सर्वजण दि. १२ फेब्रुवारी २०२३ रोजी होणाऱ्या इ. ५ वी शिष्यवृत्ती परीक्षेची तयारी करत आहात. या तयारीमध्ये आपणास मदत म्हणून आम्ही दि. १२ डिसेंबर २०२२ पासून ऑनलाइन सराव प्रश्नपत्रिका उपक्रम सुरू केला आहे. रोज तुम्हाला एका विषयाच्या एका घटकावर सराव चाचणी दिली जाते. सोबत त्या घटकाच्या मार्गदर्शन व्हिडिओची लिंक दिली आहे. तो पाहून आपण सराव प्रश्नपत्रिका सोडवू शकता. यामुळे आपला सराव होईल आणि शिष्यवृत्ती परीक्षेची तयारी होईल.

So be ready for this.

दिवस अठरावा सराव चाचणी - 18 
दि. 29/12/2022 
विषय -  गणित 
घटक - संख्यांवरील क्रिया : पदावली व विभाज्यता 

मार्गदर्शन व्हिडिओची लिंक 

व्हिडिओ पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा.

सराव चाचणी प्रश्नपत्रिका लिंक

सराव प्रश्नपत्रिका येथे सोडवा.

वरील घटकावरील प्रश्न सोडविताना खालील बाबींचा नक्की अभ्यास करा.

महत्त्वाचे मुद्दे......  

पदावली व अक्षरांचा वापर

(1) बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार, भागाकार या गणितातील मूलभूत क्रिया आहेत.

(2) कोणत्याही दोन संख्यांवर या क्रिया केल्या असता येणारे उत्तर हीसुद्धा एक संख्याच असते. उदा. 3 + 4 = 7

5 आणि 3 यांची बेरीज करून येणारी संख्या हे विधान आपण (5+3) असे थोडक्यात लिहितो.

(3) (3 + 4), (9 – 2), (7 x 1), (21 ÷ 3) या प्रकारच्या मांडणीला पदावली असे म्हणतात. 

(4) जेव्हा दोन पदावल्यांची किंमत समान असते, तेव्हा ते ( 3 + 4 ) = (9 - 2) असे लिहितात, अशा प्रकारच्या मांडणीला समानता म्हणतात.

(5) जेव्हा दोन पदावल्यांची किंमत समान नसते, तेव्हा त्या दोन पदावल्यांमध्ये असमानता आहे असे म्हणतात. 

(6) असमानता दर्शवण्यासाठी < व > या चिन्हांचा उपयोग करतात. 

(7) गणितात विधानांचे लेखन सोपे व सुटसुटीत व्हावे म्हणून चिन्हांचा व अक्षरांचा वापर करतात.

(8) पदावली सोडवण्याचा क्रम कंचेभागुबेव म्हणजेच-

(i) सर्वात प्रथम कंस सोडवणे

(ii) चा, ची चे म्हणजेच गुणाकार करणे 

(iii) भागाकार व गुणाकार असलेल्या क्रमाने व

(iv) बेरीज व वजाबाकी असलेल्या क्रमाने करणे,

संख्यांचे विभाजक (अवयव) व विभाज्य, विभाज्यतेच्या कसोट्या

(1) जेव्हा भाजकाने भाज्याला भागल्यावर बाकी शून्य उरते (म्हणजेच भाजकाने भाज्याला निःशेष भाग जाता) तेव्हा त्या भाज्याला विभाज्य व भाजकाला विभाजक किंवा अवयव असे म्हणतात.

(2) ज्या राख्यांनी दिलेल्या संख्यला निःशेष भाग जातो, त्या सर्व संख्यांना दिलेल्या संख्येचे विभाजक किंवा अवयव असे म्हणतात. 

(3) 18 या संख्येला 1, 2, 3, 6, 9 व 18 या सर्व संख्यांनी नि:शेष भाग जातो म्हणून या सर्व संख्या 18 चे विभाजक किंवा अवयव आहेत. म्हणजेच 18 या संख्येला 6 विभाजक आहेत त्यांपैकी 2 व 3 या मूळ संख्या आहेत. त्या संख्या 18 चे मूळ अवयव आहेत म्हणून, 18 च्या मूळ अवयवांची संख्या 2 आहे.

(4) कोणत्याही संख्येचा सर्वांत लहान विभाजक आणि सर्वात मोठा विभाजक तीच संख्या असते. उदा., 18 च्या 1, 2, 3, 6, 9 व 18 या विभाजकांपैकी सर्वात लहान विभाजक व सर्वात मोठा विभाजक 18 आहे.

(5) कोणत्याही संख्येच्या विभाजकांची संख्या मर्यादित असते. 

(6) विभाज्य संख्या या विभाजकाच्या पटीतील संख्या असतात,

उदा. 6, 12, 18, 24 ...... या 6 ने विभाज्य संख्या आहेत. कोणत्याही संख्येच्या विभाज्य संख्या असंख्य असतात.

(7) सहमूळ संख्यांना 1 हा एकच सामाईक विभाजक असतो.

(8) क्रमागत संख्या या सहमूळ संख्या असतात. (9) एखादी संख्या तिच्या अवयवांच्या गुणाकाराच्या स्वरूपात मांडता येते.

विभाज्यतेच्या कसोट्या

(1) 2. 4 व 8 च्या कसोट्या :

(a) संख्येच्या एकक स्थानी जर 0.246 किंवा 8 यांपैकी एखादा अंक असेल, तर ती संख्या 2 ने विभाज्य असते. 

(b) ज्या संख्येतील दशक व एकक स्थानच्या अंकांनी तयार होणऱ्या संख्येस 4 ने नि:शेष भाग जातो, त्या संख्येस 4 ने नि:शेष भाग जातो. 

उदा., 512 या संख्येतील दशक व एकक स्थानी असणाऱ्या अंकांना तयार होणाऱ्या 12 या संख्येला 4 ने निःशेष भाग जातो... 51.2 या संख्येला 4 ने निःशेष भाग जातो.

(c) ज्या संख्येतील शतक दशक व एकक स्थानच्या अंकांनी तयार होणारी संख्या 8 ने विभाज्य असते,

त्या संख्येला ४ ने नि:शेष भाग जातो त्याचप्रमाणे ज्या संख्येत शेवटी तीन शून्ये असतात, तिलाही ४ ने नि:शेष भाग जातो. 

उदा, 5192 या संख्येतील शतक दशक व एकक स्थानच्या अंकांनी तयार होणाऱ्या 192 या संख्येला 8 ने निःशेष भाग जातो. म्हणून 5192 या संख्येला 8 ने निशेष भाग जातो.

(2) 3, 6 व 9 च्या कसोटया :

(a) ज्या संख्येतील सर्व अंकाच्या बेरजेला ने निशेष भाग जातो, ल्या संख्येला ३ ने नि:शेष भाग जाता.

(b) ज्या सम संख्येतील सर्व अंकांच्या बेरजेला ३ ने नि:शेष भाग जातो, त्या संख्येला 6 ने निशेष भाग जातो.

(c) ज्या संख्येतील सर्व अंकांच्या बेरजेला 9 ने नि:शेष भाग जातो त्या संख्येला 9 ने नि:शेष भाग जातो.

(3) 5 व 10 च्या कसोट्या

(a) ज्या संख्येच्या एकक स्थानी 5 किया 0 यांपैकी एखादा अंक असतो, ती संख्या 5 ने विभाज्य असते. 

(b) ज्या संख्येच्या एककस्थानी 0 हा अंक असतो, ती संख्या 10 ने विभाज्य असते.

        🙏 धन्यवाद!🙏

या उपक्रमाबाबत दररोजचे अपडेट आणि माहिती मिळविण्यासाठी खालील Social Media Icon वर करून आजच आमचा ग्रुप जॉईन करा.   

       

सदर उपक्रमातील सर्व सराव चाचणी प्रश्न पत्रिका मिळविण्यासाठी येथे क्लिक करा. 

Find All Practice Test Here