2020 मध्ये आपला संकेतशब्द (Password) सुरक्षित कसा ठेवावा ?

2020 मध्ये आपला संकेतशब्द (Password) सुरक्षित 

कसा ठेवावा ?

आपले संकेतशब्द वैयक्तिक माहितीच्या संपत्तीचे संरक्षण करतात. परंतु हॅकर्स द्वारे डेटा उल्लंघन (Data Breaches), फिशिंग योजना (Phishing Schemes), कीलॉगर (Keyloggers) आणि इतर युक्त्यामुळे आपले संकेतशब्द नेहमीपेक्षा अधिक असुरक्षित असतात.

आपली खाती सुरक्षित करण्याचा एक मार्ग म्हणजे दोन-घटक प्रमाणीकरण (Two-Factor Authentication), परंतु आम्ही या लेखातून आपले संकेतशब्द सुरक्षित ठेवण्यासाठी काही इतर मार्ग आपल्याला दर्शवित आहोत.

एक मजबूत संकेतशब्द (Strong Password) तयार करणे.

आपण कदाचित विचार करू शकता की “Kali1” किंवा “Ranjana29” हा एक सुरक्षित संकेतशब्द आहे. तर नाही.

तसेच लोकप्रिय मताच्या विरुद्ध, *$&@!_ सारख्या विशेष वर्णांची जोडही आपल्याला मदत करु शकणार नाही.

सशक्त (Strong), अभेद (Unguessable) संकेतशब्द तयार करण्यासाठी येथे काही अत्यावश्यक टिप्स आहेत:

• अक्षरे (लोअर आणि अप्पर केस), संख्या आणि चिन्हे समाविष्ट करा. त्याऐवजी Kali1 ला K@L1th3gr8st_!@# मध्ये बदला.
• ते किमान 12 वर्ण (characters) बनवा.

आपल्या प्रिय व्यक्ती किंवा पाळीव प्राण्याचे नावे वापरणे थांबवा.

• आपल्या जोडीदाराचे, मुलाचे किंवा पाळीव प्राण्याचे नाव शोधणे सोपे आहे. 
• हॅकर्स प्रथम ते संकेतशब्द वापरुन पाहतील.
• आपण एखादे नाव वापरत असल्यास ते युनिक बनवा आणि अतिरिक्त वर्ण जोडा. (उदा. R!ZW@/\/_!@#)

संकेतशब्द व्यवस्थापक (Password Manager) वापरा.

आपल्याकडे आपल्या फोनवर संपर्क असण्यापेक्षा अधिक ऑनलाईन ओळख आहे का? संकेतशब्द व्यवस्थापक आपल्याला अनेक मार्गांनी मदत करू शकतो:

• हे त्वरित आपले संकेतशब्द स्वयंचलितरित्या भरेल.
• आपला वर्तमान संकेतशब्द कमकुवत आहे की नाही हे सांगेल आणि आपल्यासाठी वापरण्यासाठी आणि लक्षात ठेवण्यासाठी बदली संकेतशब्द ऑफर करेल.
• हे आपल्या फोनवर कार्य करेल आणि आपल्यासाठी अ‍ॅप्स आणि वेबसाइटमध्ये साइन इन करेल (आपल्या स्मार्टफोन आणि ओएस आवृत्तीवर अवलंबून).
• हे आपले सर्व संकेतशब्द आठवते जेणेकरुन आपल्याला अक्षरे, संख्या आणि वर्णांचा जटिल सेट विसरण्याबद्दल चिंता करण्याची गरज नाही.
• तेथे बरेच संकेतशब्द व्यवस्थापक आहेत, परंतु सर्वोत्कृष्टांना मासिक, वार्षिक किंवा आजीवन सदस्यता आवश्यक आहे.

काही लोकप्रिय निवडी आहेत

• LastPass (लास्टपास)
• 1Password (1पासवर्ड)
• DashLane (डॅशलेन)

प्रीमियम वैशिष्ट्ये तसेच आहेत:

• 1GB encrypted file storage कूटबद्ध फाइल संचयन.
• Priority customer support अग्रक्रम ग्राहक समर्थन.
• Extra security with Premium two-factor authentication (YubiKey and Sesame) प्रीमियम द्वि-घटक प्रमाणीकरणासह अतिरिक्त सुरक्षा.
• Desktop application logins डेस्कटॉप अनुप्रयोग लॉगिन (with LastPass for Applications)
• Desktop fingerprint identification डेस्कटॉप फिंगरप्रिंट ओळख
• An ad-free vault एक जाहिरात मुक्त घर
• विनामूल्य आवृत्ती आपल्यासाठी संकेतशब्द ऑडिट करते आणि कोणते संकेतशब्द कमकुवत आहेत हे सांगते आणि बदली सूचित करतात.
• मी Android किंवा iOS वर अॅप डाउनलोड करण्याची आणि आपल्या पसंतीच्या वेब ब्राउझरमध्ये त्याचा विस्तार स्थापित करता येतो. मोबाइल अॅप आपल्याला फेस आयडी, आयओएस वरील टच आयडी, किंवा अँड्रॉइडवर फिंगरप्रिंटसह अनुप्रयोग लॉक करण्याची परवानगी देतो.

आपले संकेतशब्द कागदावर लिहीणे.

आपण टिप्पण्यांवर जाण्यापूर्वी, मला ऐका. आपण ऑनलाइन सुरक्षिततेबद्दल काळजीत असल्यास आणि अतिरिक्त सेफगार्ड इच्छित असल्यास, एक कागद नेहमीच सर्वोत्कृष्ट मार्ग असेल.

एक साधी डायरी खरेदी करा. आपला संकेतशब्द लक्षात ठेवण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे तो हातांनी लिहा.

जरी आपल्याला संकेतशब्द व्यवस्थापकावर विश्वास नसेल तरी, एक मजबूत संकेतशब्द तयार करा आणि त्याला  जर्नलमध्ये (Journal) लिहा. आणि आपल्या बेडरूममध्ये सुरक्षित ठिकाणी लपवा जेथून आपण स्वतः कधीही लगेचच शोधू शकता पण इतरांना सापडणार नाही.

जुनी पद्धती आहे, परंतु आपण खरोखरच आपले सर्व संकेतशब्द लक्षात ठेवू शकता हे सुनिश्चित करायचे असल्यास, सर्वात कमी किंमतीत असे करण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे जर्नल (Journal).

आपल्या डिव्हाइसचे संरक्षण करा (Protect your devices).

आपला डेस्कटॉप, लॅपटॉप, फोन किंवा आपल्या लॉगिन क्रेडेन्शियल्स सेव्ह केलेले काहीही असेल (उपरोक्त नोटबुक प्रमाणे), कधीही कोठेही सोडू नये.

मजेदार तथ्यः Google Chrome वर, आपल्याला अ‍ॅड्रेस बारमध्ये chrome://settings/passwords ओपन करणे आवश्यक आहे. आपण कोणालाही 5 मिनिटांपेक्षा जास्त वेळ आपल्या वैयक्तिक डिव्हाइससह सोडल्यास तो आपली मौल्यवान खाते माहिती अक्षरशः काही क्षणात पाहू शकेल.

आपल्या डिव्हाइसचे संरक्षण करण्यासाठी आपण पुढील उपाययोजना करू शकता:

लॅपटॉप / डेस्कटॉप

• लॉग इन करण्यासाठी पिन किंवा संकेतशब्द सेट करा, खासकरून जर आपण विश्वास नसलेल्या इतर लोकांसह राहत असाल.
• आपल्यास एखाद्यास आपला लॅपटॉप वापरण्याची परवानगी द्यायची असल्यास आपल्या सिस्टमवर फायरफॉक्स किंवा ऑपेरा सारख्या दुसरा ब्राउझर स्थापित करा आणि त्याला वापरू द्या. तेथून त्यांच्या वापराचे परीक्षण करा.

Phone/Tablet

• डेस्कटॉप / लॅपटॉप प्रमाणेच, फक्त एक पिन PIN, संकेतशब्द password, फिंगरप्रिंट fingerprint, चेहरा ओळख face recognition इ. सेट करा.
• आपण आपल्या प्रमाणीकरणाच्या मागे संवेदनशील अॅप्स लॉक करण्यासाठी प्रथम-पक्षीय किंवा तृतीय-पक्ष अ‍ॅप्स (झिओमीचे अ‍ॅप लॉकर सारखे) वापरू शकता.
• जर आपण त्यांना आपला स्मार्टफोन किंवा टॅब्लेट वापरण्याची परवानगी दिली तर लोक आपले फेसबुक, ट्विटर किंवा Google Chrome  ब्राउझर "चुकून" उघडण्यापासून प्रतिबंधित करते.

सरतेशेवटी, आम्ही तुम्हाला शिफारस करतो की आपण आपल्या दिवसातील एक किंवा दोन तास द्या किंवा आपल्याकडे डिजिटल खात्यांचा भरवसा असल्यास पोस्टमध्ये सुचविलेल्या क्रियांची अंमलबजावणी करण्यासाठी एक दिवस समर्पित करा. हॅकर्सना आपला डेटा चोरण्यासाठी आणि आपले नाव, क्रेडिट कार्ड तपशील आणि बरेच काहीसह दुर्भावनायुक्त क्रिया करण्यास काहीच वेळ लागत नाही.

आज आपण केलेले सर्व प्रयत्न उद्याची आपली डोकेदुखी वाचवू शकतात!

Tags : #cyber security, #password security, #password safety,  #password manager, #Strong Password, #LastPass, #password protection

Telegram : https://t.me/itraigad

Facebook : https://www.facebook.com/diecpdraigad/

Twitter : https://twitter.com/IT_RAIGAD

Instagram : https://www.instagram.com/itraigad/?hl=en

YouTube :  https://bit.ly/37QLlzO