सोशल मीडिया - सायबर हल्ल्याचे मुख्य द्वार

सोशल मीडिया - सायबर हल्ल्याचे मुख्य द्वार

संगणकाच्या पडद्यामागे बसणे हे मोठ्या प्रमाणात रात्रीच्या वेळी रस्त्यावर फिरण्यापेक्षा किवा लोकांना 140 वा त्यापेक्षा कमी वर्णांमध्ये त्यांची मते विचारण्यापेक्षा जास्त सुरक्षित समजले जाते. परंतु संगणक गुन्हे वाढत चालले आहेत. याव्यतिरिक्त, अलिकडच्या वर्षांत सोशल मीडिया साइट्स अगदी गुन्ह्यांसाठी हॉटबेड बनल्या आहेत.

सोशल मीडिया :

आजच्या जगात प्रत्येकजण सोशल मीडियाचा वापर करतो आणि तो खूप लोकप्रिय झाला आहे. प्रथम सोशल मीडिया साइट ही सिक्स डिग्री (Six Degree) नावाची वेबसाइट होती जी 1997 साली सुरू केली गेली. या वेबसाइटनंतर सोशल मीडिया इतर बर्‍याच वेबसाइट्समध्ये उदयास आले आहे. लोकांना विविध सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर बराच वेळ घालवणे आवडते. हे त्यांना त्यांचे दूरचे मित्र आणि नातेवाईकांशी संपर्कात राहण्यास मदत करते. येथे आपण भारतातील फेसबुक, व्हॉट्सअ‍ॅप, ट्विटर, इंस्टाग्राम या सारख्या सोशल मीडिया वेबसाइटवर चर्चा करू.

जास्तीत जास्त लोक, वय आणि लिंग याची पर्वा न करता, या व्हर्च्युअल जगात एकमेकांशी कनेक्ट होण्यासाठी ऑनलाइन सोशल नेटवर्क्सवर प्रोफाइलसाठी साइन अप करीत आहेत. काहींचे कित्येक प्रोफाइलमध्ये पसरलेले शेकडो किंवा हजारो मित्र आणि अनुयायी आहेत. परंतु त्याच वेळी बनावट प्रोफाइलचा प्रसार देखील होत आहे. बनावट प्रोफाइल सहसा अनुचित किंवा बेकायदेशीर सामग्री पोस्ट करतात म्हणून कायदेशीर वापरकर्ते स्पॅम करतात. काही वेळेस व्यक्तीला तिचा छळ करण्याच्या हेतूने चुकीचे स्पष्टीकरण देताना बनावट प्रोफाइल देखील तयार केले जातात.

फेसबुक -

फेसबुक हे भारतातील एक लोकप्रिय सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म आहे. मुळात ही एक अमेरिकन ऑनलाइन सोशल मीडिया आणि सोशल नेटवर्किंग सर्व्हिस कंपनी आहे. त्याची वेबसाइट मार्क झुकरबर्ग यांनी 2004 मध्ये लाँच केली होती. आपण आपल्या फेसबुक खात्याच्या मदतीने आपले मित्र, कुटुंबातील सदस्य आणि आपल्या ओळखीच्या इतर लोकांसह सहज कनेक्ट होऊ शकता. नुकत्याच केलेल्या सर्वेक्षणातून असे दिसून आले आहे की फेसबुकवर 1.59 अब्जहून अधिक मासिक सक्रिय वापरकर्ते आहेत. बरेच व्यवसाय आणि कंपन्या त्यांच्या व्यवसायाच्या प्रसिद्धीसाठी फेसबुक वापरत आहेत.

व्हॉट्सअ‍ॅप -

व्हॉट्सअ‍ॅप मेसेंजर एक अतिशय महत्त्वाचा व्यासपीठ आहे जो जगातील जवळजवळ प्रत्येकजण वापरत आहे. लोक या मेसेंजरच्या मदतीने जोडलेले आहेत. हे २०१० मध्ये सुरू करण्यात आले होते. एक अब्जाहून अधिक लोक हे आपल्या प्रियजनांशी आणि इतर बर्‍याच लोकांशी संवाद साधण्यासाठी वापरत आहेत. व्हिडीओ कॉलिंग, ऑडिओ कॉलिंग, लाइव्ह लोकेशन शेअरींग यासारख्या अनेक नवीन फीचर्स त्यांनी सादर केल्या आहेत. त्याऐवजी फक्त इंटरनेटची आवश्यकता असलेल्या लोकांसाठी हा एक उपयुक्त पर्याय आहे.

सोशल मीडिया वरील धोके  

येथे आपण फक्त फेसबुक व व्हॉट्सअ‍ॅप या दोन्ही सोशल मीडिया वर होणारे हल्ले पाहणार आहोत.

1. बनावट मित्र :

• आपण अनोळखी / अज्ञात व्यक्तीस आपला मित्र म्हणून जोडल्यास जिला आपण वैयक्तिकरित्या ओळखत नाही ती व्यक्ती खालील गोष्टी करू शकते.

• आपले फोटो चोरी करू शकते. त्याचा वापर करून अश्लील फोटो तयार करून आपल्याला blackmail किवा बदनाम करणे.

• आपल्या क्रियाकलापांचा मागोवा ठेवू शकते. त्याचा वापर करून आपला विश्वास संपादन करणे आणि त्यातून आपणास बळी पाडणे.

• ती आपल्या नावाने बनावट प्रोफाइल बनवू शकते आणि आपल्या ओळखीच्या लोकांना त्यांच्या वैयक्तिक फायद्यासाठी नुकसान पोहोचवू शकतात.

• ती मानसिकरित्या किंवा भावनात्मकपणे आपल्याला ब्लॅकमेल करू शकते किंवा आपली बदनामी करू शकते.

2. ओळखीची चोरी :

• सोशल नेटवर्किंगचा वापर करताना आपण सोशल नेटवर्किंग साइट्सवर अज्ञात मित्र बनविल्यास ओळख चोरीची समस्या येऊ शकते. ती व्यक्ति स्कॅमर असू शकते

• आपली संवेदनशील आणि वैयक्तिक माहिती चोरून घेऊ शकते.

• पैसे मिळवण्यासाठी आपली ओळख वापरुन, ओळख इ. चा तोतयागिरी करू शकते. उदा. आपल्या प्रोफाईल सारखी दुसरी बनावट प्रोफाईल बनवत असतात. आपल्या सर्व मित्रांना त्यावरून मित्र बनवतात. त्यांना (अपघात, ऑपरेशन) खोटे प्रोब्लेम्स सांगून आपल्या मित्रांकडून मदत म्हणून पैसे मागणी करतात.

3. अपमानकारक, अश्लील किंवा असभ्य भाषा :

• गैरवर्तन करणारे, अश्लील किंवा असभ्य भाषा ही आजची मोठी समस्या आहे ज्याला आज आपल्याला तोंड द्यावे लागत  आहेत. 

• बरेच बनावट मित्र आपल्याबरोबर अश्लील विषयांविषयी बोलू शकतात.

• ते कदाचित मानसिकदृष्ट्या किंवा भावनिकपणे तुम्हाला त्रास देऊ शकतात.

• आपल्या पोस्ट किंवा फोटोवर अपमानकारक शब्द वापरुन आपली बदनामी करू शकतात.

4. भरपूर माहिती सामायिक करणे :

• आपली अधिक माहिती सामायिक करणे जसे की आपले घर / कार्यालयीन पत्ता, कौटुंबिक संबंध, फोन नं. इ. आपल्यासाठी जोखमीचे ठरू शकते. 

• स्कॅमर आपला पाठलाग करू शकते किंवा आपल्याला अडवू शकतो.

5. बनावट जाहिरात :

• उत्पादनांच्या बनावट जाहिरातीसाठी स्कॅमरद्वारे सोशल नेटवर्किंग साइट्सला मुख्यत्वे लक्ष्य केले जाते, ते आपल्याला लक्ष्य करू शकतात आणि खालील गोष्टी करून आपली ओळखपत्र चोरू शकतात.

• बनावट जाहिरातीचे स्वरूप मूळ जाहिराती सारखे बनवल्या मुळे आपण त्यांना खरे समजून फसतो, आणि आपण दुव्यावर क्लिक केल्यास आपली संवेदनशील माहितीस चोरी जाऊ शकते.

• नकली अॅप आणि सेवा आपण स्थापित केल्यास त्याद्वारे ते आपली वैयक्तिक आणि संवेदनशील माहिती चोरू शकतात.

6. गोपनीयते बद्दलच्या समस्याः

• आपण काही गोपनीयता समस्यांचे दुर्लक्ष केल्यास आपल्याला धोका होऊ शकतो-

• आपले फोटो आणि उपक्रम सार्वजनिकपणे सामायिक करणे.

• आपल्या पोस्ट द्वारे आपले स्थान सामायिक करणे ज्या मुळे स्कॅमरना आपल्या स्थानाचा मागोवा घेण्याची संधी देतात.

• ज्या मित्रांना आपण ओळखत नाही त्यानं आपला मित्रांच्या/ओळखीच्या यादीत जोडणे हे देखील सोशल नेटवर्किंग साइट्स वापरताना आपल्यासाठी जोखमीचे ठरू शकते.

या संबंधी बचाव समजून घेण्यासाठी पुढील लेख जो उद्या प्रसारित होईल तो पाहावा.

Tags : #cybersecurity, #cybercrime, #socialmedia, #howitsdangerous #dangerof socialmedia, #facebook, #whatsapp, #fakefriends, #anythingsharing