सायबर वरील गुंडगिरी असते तरी काय ?

सायबर वरील गुंडगिरी असते तरी काय ?

गुंडगिरी हा शब्द आपणास ओळखीचा आहे पण सायबर गुंडगिरी म्हणजे नेमके काय हे अजून बऱ्याच जणांना माहिती नाही. तर आज जाणून घेऊ यात की सायबर गुंडगिरी असते तरी काय ? येथे हे सुध्दा समजून घ्या की सायबर गुंडगिरी म्हणजे Cyber Bullying होय. त्यासाठी या लेखामध्ये सवितर माहिती देण्याचा प्रयत्न केला आहे. सायबर गुंडगिरी धोकादायक का ?, सायबर धमकी देण्याचे विविध मार्ग, सायबर गुंडगिरीपासून बचाव आणि त्याचा प्रभाव. 

 

Cyber Bullying

सायबर गुंडगिरी :

आपल्या जीवनात तंत्रज्ञान आणि इंटरनेट एक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आसल्याने त्यात आपणास सायबर स्पेसमध्ये धमकावले जाण्याचा मोठा धोका आहे.  इंटरनेट, डिजिटल संप्रेषण तंत्रज्ञान किंवा मोबाइल फोन वापरुन धमकी दिली, छळ केला, अपमानित केले किंवा दुसऱ्या व्यक्तीने लक्ष्य केल्यास त्याला आपण "सायबर गुंडगिरी" असे म्हणू शकतो. त्यास इंग्रजीत “Cyber​​ Bullying” असे संबोधले जाते. सोशल मीडियावर लोकांना हवे ते पोस्ट करण्याचे  स्वातंत्र्य आहे. व्यक्ति स्वत:ची प्रतिमा (फोटो) पोस्ट करू शकतात, त्यांच्या स्वारस्यांविषयी किंवा त्यांच्या स्थानाविषयी अद्ययावत माहिती देतात. ज्या मुळे सायबर गुंडांना एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनातील विशिष्ट पैलू किंवा सवयी  समजून घेण्याची संधी मिळते.

सायबर गुंडगिरी धोकादायक कशामुळे ठरते ?

वेगवेगळ्या प्रकारच्या तंत्रज्ञानाचा वापर करून दिवसाच्या कोणत्याही क्षणी सार्वजनिक ठिकाणी कोणालाही लाजिरवाणे वाटायला लावेल अश्या प्रकारच्या धमक्या दिल्या जावू शकतात. हे इन्स्टंट मेसेजिंग, विविध सोशल मीडिया, परस्परसंवादी गेमिंग वेबसाइट्स आणि अगदी ईमेलद्वारे अशा बऱ्याच मार्गांनी केले जाऊ शकते.

सायबर धमकी देण्याचे विविध मार्ग :

1. इतरांना खाजगी IM Communication फॉरवर्ड करणे.

• कोणी तरी खोटे नाव वापरून IM वर स्क्रीन नेम तयार करते.
• दुसऱ्या व्यक्तीचे नाव वापरतात व त्याच्या स्पेलिंग मध्ये थोडासा बदल करून असे नाव वापरतात.
• इतरांना अनुचित गोष्टी पाठविण्यासाठी हे नाव वापरत असतात.
• सायबर गुन्हेगार त्यांचे खाजगी communication प्रसारित करण्या हेतू असे खाजगी communication इतरांना फॉरवर्ड करतात.

2. अफवा पसरविण्या हेतू तोतयागिरी करणे.

• गॉस्पिप (Gossip) मेल किंवा फसव्या मेल द्वारे अफवा पसरविणे किंवा दुसऱ्यांना दुखापत करणे.
• द्वेषपूर्ण गटांची (hate group) कामे सोपे करणे.
• द्वेष करणाऱ्या गटातून चॅट रूममध्ये संदेश पोस्ट करतात, की आम्ही पीडित आहोत.
• बळी पाडण्यासाठी इतरांना आमंत्रण देतात
• त्याला बळी पडून व्यक्ती नाव, पत्ता आणि दूरध्वनी क्रमांक देतात.

3. लाजिरवाणे फोटो - व्हिडिओ पोस्ट करणे.

• आपल्या खाजागीतील (उदा. बाथरूम किंवा ड्रेसिंग रूम मधील) प्रतिमा किंवा व्हिडिओ घेतले जाऊ शकतात.
• ते ऑनलाइन पोस्ट केले जाऊ शकतात.
• इतरांना सेल फोनवर पाठविले जातात.

4. वेब साइट्स किंवा ब्लॉग्स (Blog) चा वापर करून

• आपण आपल्या वेब साइट्स किंवा ब्लॉग तयार करतो.
• ज्याचा वापर करून दुसऱ्याचा अपमान करतो.
• ते विशेषत: दुसऱ्या व्यक्तीची किंवा गटाची अपकीर्ती करण्यासाठी डिझाइन केलेली पृष्ठे तयार करतो.

5. सेल फोनवर अपमानित मजकूर पाठविणे.

• एखाद्याचा अपमान, बदनामी होईल असे मजकूर असलेले संदेश पाठविणे.
• असे संदेश अनेकांना प्रसारित करणे.

6. दुसऱ्याला दुखापत करण्यासाठी संगणक किंवा मोबाइलद्वारे धमकी देणारे ई-मेल आणि चित्रे पाठविणे.

• दुसऱ्याला दुखापत होईल असे ईमेल व फोटो पाठविणे.
• निरुपयोगी किंवा धमकावणी देणारे संदेश पाठविणे.
• गुन्हेगार घृणास्पद किंवा धमकावणारे संदेश पाठवू शकतात.

 

सायबर गुंडगिरीपासून बचाव कसा कराल ?

• इंटरनेट चॅट रूममध्ये संबंधित वापरकर्त्यांच्या परवानगीशिवाय आपला किंवा इतर खाजगी संभाषण कधीही फॉरवर्ड करू नका.

• ई-मेल किंवा मोबाइल द्वारे कधीही तोतयागिरी करून अफवा किंवा द्वेषयुक्त मेल पसरवू नका.

• योग्य मार्गदर्शक माहितीशिवाय स्वत: चे किंवा दुसऱ्याचे फोटो / व्हिडिओ कधीही पोस्ट करू नये

• सेल फोनद्वारे मुलाला किंवा किशोरांना अपमानास्पद संदेश पाठवू नका. आपल्या कुटुंबाला आर्थिक दंड होऊ शकतो आणि आपणा विरुद्ध  आपराधिक गुन्हा देखील नोंदविले जाऊ शकतो.

• कोणालाही इंटरनेट किंवा मोबाईल संभाषणाद्वारे कधीही धमकावू नका, कारण कुणी  बाल / किशोर असल्यास त्यास इतके दुःखी आणि निराश वाटू शकते की यामुळे त्याचा मृत्यूही होऊ शकतो.

भारतात, सायबर गुंडगिरीशी संबंधित कोणताही विशिष्ट कायदा नाही परंतु माहिती तंत्रज्ञान (IT) कायदा कलम 67 सारख्या तरतुदी आहेत ज्या अशा प्रकरणांशी अंशतः व्यवहार करू शकतात.

माहिती साठी हा लेख वाचा :  चला जाणून घेऊ सायबर कायद्याची गरज, महत्व, फायदे व विभाग

सायबर गुंडगिरीचा प्रभाव

सायबर गुंडगिरीमुळे कोणत्याही व्यक्तीवर खालील प्रमाणे वेगवेगळ्या मार्गांनी मोठा प्रभाव पडू शकतो.

• भावनिक त्रास - राग, निराशा, लाज, उदासीनता, भीती

• शिक्षणात किंवा नोकरीच्या कामात हस्तक्षेप

• नोकरी सोडणे किंवा शाळा बदलणे

• अपराध आणि हिंसा

• पदार्थ दुरुपयोग (Substance abuse)

• शाळेच्या वयात शस्त्रे हातात घेणे

• आत्महत्या

Tags : #cyber_bullying, #cyber_dhamaki, #cyber_security, #cyber_gundgiri, #how_to_be_safe, #what_to_post, #share_video_photo